Unutkanlık nedenleri

Bir odaya girdiniz ve odaya neden gittiğinizi unuttunuz. Buzdolabının kapağını açtınız ve bu da ne telefonunuz göz hizanızda…. Esasında arada bir unutkan olmak normaldir. Unutkanlık nedenleri arasında akla ilk gelen Alzheimer olsa da tek sebep bu değildir. Her gün hatırlama sorunu  yaşıyorsanız unutkanlığının temeline inmenin zamanı gelmiş olmalı. İşte bilim insanlarına göre en belirgin unutkanlık nedenleri.

Hafıza nasıl çalışıyor 

Beynimiz hiç durmadan gece gündüz çalışıyor. Milyarlarca sinir hücresi durmaksızın bilgi alma, iletme, işleme ve depolama sürecindedir. Tüm izlenimler, sinaps adı verilen özel geçiş bölgelerinde sinir hücresinden sinir hücresine aktarılır. Beynimiz bu noktada önemli gördüğü şeyleri saklıyor. Bazılarını kısa süreli hafıza dediğimiz yerde tutuyor. Buna bankanızın size gönderdiği tek kullanımlık şifreyi işlem yapana kadar hafızada tutma işlemi örneğini verebiliriz. Kısa süreli belleğe attığımız şeyleri ancak ve ancak sık sık tekrar ederse bu kalıcı olarak uzun süreli belleğe gider. Bazı izlenmimleri ise unutmamak ve istediğimizde bilgiyi tekrar getirmek üzere depoladığı uzun süreli belleğe gönderiyor. İşte uzun süreli belleğe gönderdiğimiz şeylerin geri gelmemesine unutmak diyoruz.

Unutkanlık nedenleri

Unutkanlık nedenleri

Vücudumuz ve ruhumuz gibi beynimiz de performansı açısından doğal dalgalanmalara tabidir. Bazen iyi hissetmez: Stresli olduğumuz, hastalandığımız, yetersiz uyuduğumuz veya aynı anda bir çok şeyi yapmamız gerektiğinde, o da yorulur ve performansı düşer. Tüm bunların yanı sıra unutma eylemini normal yapan koşullar da bulunuyor. Örneğin 7 yaşındaki bir çocuğun okul servisinde çantasını unutması, normaldir. Çünkü çocuklar aynı anda pek çok şeyi yapamazlar. Üstelik bu norm biz yetişkinler için de geçerlidir.

En yaygın unutkanlık nedenleri

  • Uykusuzluk
  • Alkol ve uyuşturucu bağımlılığı
  • B12 eksikliği
  • Kafa travması
  • Tiroid bozuklukları
  • Depresyon, stres, anksiyete
  • Huntington hastalığı, multipl skleroz (MS) veya Parkinson 
  • Beyne eksik oksijen gitmesi
  • Beyin tümörü
  • Bazı ilaçlar örneğin benzodiazepinler
  • Kapasitenin üstünde sorumluluk almak
  • Yaşlanma sürecinin başlaması
  • Tedavi edilmemiş DEHB

Unutkanlık: ne zaman hastalık haline gelir

Unutkanlığın standartların ötesine ne zaman geçeceğini söylemek zordur. Bazı insanlar ev telefon numaralarını  unuttuklarında unutkan olduklarını düşünürler. Bazıları ise , her gün bir şeyi yanlış yere koysalar dahi endişelenmezler. Bu nedenle “normal”i tam olarak tanımlamak zordur. Ancak temelde şu söylenebilir: Bellek performansında altı aydan uzun süren ve üçüncü şahıslar tarafından da fark edilen değişiklikler, bir doktor tarafından açıklığa kavuşturulması gereken uyarı sinyalleri olabilir . Bu tür değişiklikler örneğin şunlar olabilir:

  • Söz konusu kişiden cevabı almış olmanıza rağmen bunu hatırlamayıp soruyu tekrarlamak
  • Aynı hikayeyi kısa bir süre içinde (örneğin bir saat) ve aynı kişiye tekrar tekrar anlatmak
  • Sadece ayrıntılarıyla değil tüm olayı unutmak
  • Sosyal izolasyon ihtiyacı duyma

Unutkanlık: ne yapabilirim

Mümkün olduğunca sağlıklı bir yaşam tarzı izleyerek unutkanlığı önleyebilirsiniz. 

  • Dengeli bir diyet
  • Stresli iseniz stresinizi yönetmek için yaşam tarzınızda değişiklik yapın
  • Uyku sorunları yaşıyorsanız bir uzmandan destek alın
  • Alkolü en azında bir süre hayatınızdan çıkarın

Bellek eğitimi

İşleyen demir ışıldar. Bu deyim beynimiz için de geçerlidir. Beyin vücudumuzda en fazla enerji tüketen organ olduğu için vücut daha az enerji harcaması için ona ‘bildiği şeyleri yap’ komutu verir.  Rutine bağlı kalmak, örnekle her zaman aynı yolu kullanmak, aynı şekilde diş fırçalamak gibi.. Rutin beyin içindeki nöronları artık kullanmadığımız gri nöronlara dönüştürür. Bu dönüşümü engellemek için en iyi yöntem, rutinin dışına çıkmaktır ve beyni biraz zorlamaktır. Bilim insanları işte bu yüzden  demans gibi kalıcı unutkanlığı engellemenin en iyi yönteminin yeni bir dil öğrenmek olduğunu söylüyor. Örnekleri yeni bir dil öğrenmek ile sınırlandırmaya hiç gerek yok. Bazen dişinizi sol elle fırçalamak, gözlerinizi kapatıp bildiğimiz bir yolda yürümek satranç öğrenmek, sudoku çözmek gibi eylemler beynin farklı çalışmasını sağlayan eğlenceli yöntemlerdir.

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir