Demans tamamen önlenebilir olmasa da bilim insanları bazı yaşam tarzı değişikliklerinin kişinin demans geliştirme olasılığını önemli ölçüde azaltabileceğini net bir şekilde açıklıyor. Dünya çapında demans vakalarının yüzde 40’ını potansiyel olarak geciktirebilecek veya önleyebilecek bazı risk faktörleri bulunuyor. İşte Demans riskini azaltmanın 6 yolu!
Demans risk faktörleri
Kontrol edilmeyen risk faktörleri
- yaş – demans hastalığı yaşla birlikte artar, 70 ila 74 yaşları arasındaki her otuz kişiden birinde demans olduğu tahmin ediliyor.
- genetik – demansın genetiği tam olarak anlaşılmamış olsa da ailesel demans hastalığına sahip kişilerin, hastalığı geliştirdiği gözlemlenmiştir.
Kontrol edilen risk faktörleri
- zihinsel ve fiziksel aktivite – hafıza ve düşünce becerilerini geliştirmek, düzenli fiziksel egzersiz yapmak demans riski ile negatif ilişkilidir.
- alkol ve uyuşturucu tüketimi – alkol ve uyuşturucu kullanımı beyninize zarar verir ve bunama gelişme riskinin artmasına neden olur.
- sosyal aktivite – sosyal aktivitelere katılmak, aileniz ve arkadaşlarınızla bağlantı kurmak, daha düşük bunama riski ile bağlantılıdır.
- sigara – sigara içmek demans için bir risk faktörüdür ve bazı çalışmalar pasif sigara içme öyküsünün de demans riskini artırabileceğini göstermiştir.
Demans riskini azaltmanın yolu
Beyninizi çalıştırın
Özel günleri unutan veya telefon numaralarını ezberlemeyen o kişiyseniz, bunu yapmak için artık iyi bir nedeniniz var. Çünkü bilimsel çalışmalar öğrenmeyi içeren herhangi bir aktivitenin beyin sağlığınızı iyileştirdiğini ve bunamaya karşı koruduğunu söylüyor. Üstelik ne kadar çok ve zor beyin aktivitesi yaparsanız, bunama riskiniz o kadar düşük olur.
En iyi aktiviteler zevk aldığınız aktivitelerdir. Bilişsel becerilerinizi geliştiren bazı aktiviteler şunları içerir:
- yeteneğiniz yoksa da resim çizin, ahşap boyayın
- bir enstrüman çalmayı öğrenin
- yapboz, satranç, bulmaca vb. oyunlara şans verin
Sosyal ilişkileri geliştirin
Daha derin sosyal bağlantılar, bilişsel gerileme riskinizi de azaltır. Başka bir deyişle, başkalarına dikkat etmek ve onlarla etkileşime girmek beynimizi aktif ve sağlıklı tutar. Hatta bu çalışma hiç evlenmemiş kişilerin kişilerin evli çiftlere kıyasla demansa yakalanma olasılığının daha yüksek olduğunu gösteriyor.
Fazla alkol tüketmekten kaçının
Beynimizin alkolü sevmediğini biliyoruz. Çünkü alkol tüketimi beyinde yeni nöron oluşumunu engeller. Üstelik yoğun ve uzun süre alkol tüketimi bilişsel becerilerimizden sorumlu beyinciğe de zarar verir, bu bizi kelimenin tam anlamıyla eskiden yapabildiğimiz şeyleri artık yapamayan biri yapar.
Yoğun ve kronik alkol tüketen kişiler için alkol alımını azaltmak genellikle zordur. Buna nasıl yaklaşılacağı konusunda bir sağlık uzmanına danışmak ve bu süreci desteklemek için sağlık sosyal çevrenizden veya aileden yardım istemek iyi bir fikirdir.
Kilonuzu sınırlayın
Araştırmalar, obez kişilerin daha sonraki yaşamlarında bunama geliştirme olasılığının daha yüksek olduğunu göstermektedir. Obezite bunu beyin damarlarına zarar vererek yapıyor. Beyne kan yoluyla oksijen taşımakla görevli damarlar bunu yapamadığında beyin hücre yıkımı gerçekleşiyor. Bunu destekleyen farklı bir çalışma ise bel çevresindeki yağlar ile bilişsel yeteneğin ters orantılı olduğunu destekliyor. Özetle, bel çevremizdeki yağ oranı ne kadar azsa, hafızanız da o kadar güçlüdür.
Fiziksel olarak aktif kalın
Bir dizi araştırmaya göre, fiziksel olarak aktif kalmak ve düzenli egzersiz yapmak demans geliştirme riskini azaltıyor gibi görünüyor. Araştırmacılar, egzersizin nörokimyasalları ve beyindeki nöronların doğuşunu tetikleyerek ruh halini, hafızayı ve öğrenmeyi iyileştirebileceğini öne sürüyorlar. Egzersize başlamak için yanlış bir zaman yoktur. Haftada en az yüz yirmi dakika egzersiz yapmayı hedefleyin.
Uykusuz kalmayın
Çok az uyku demans için bir risk faktörü olduğundan, sağlığınızın bu yönünü yönetmek önemlidir. Yaşlandıkça daha az uyuma eğiliminde olsak da, uyku hijyenine dikkat etmek, yatmadan bir saat önce elektronik cihaz kullanmamak ve günün geç saatlerinde kafeinden kaçınmak) daha uzun süre dinlenmenize yardımcı olur.
Sonuç
Demans engellenemez ve tedavi edilemez. Buna rağmen sağlıklı yaşam tarzı seçimleri bunama riskinizi azaltmanıza yardımcı olabilir. Fiziksel ve zihinsel olarak aktif kalmak, iyi beslenmek ve sigara içmekten, aşırı alkolden ve kafa travmasından kaçınmak, yaşamın ilerleyen dönemlerinde sizi demansa karşı koruyabilir.
