Anne ve Çocuk GENEL Yaşam Tarzı

Yetişkinlerde Asperger belirtileri – tanıdık geliyor mu?

asperger belirtileri

Tekrarlayan davranışlar, rutine ihtiyaç duyma ve duygusal ipuçlarını anlamada zorluk çekme… Bunlar Asperger sendromunun -tıbbı adıyla Otizm Spektrum Bozukluğunun tipik belirtilerinden bazılarıdır. Fazlasını bilmek istiyor veya teşhis edilmemiş Asperger belirtileri var mı merak ediyorsanız okumaya devam edin.

Her şeyden önce Asperger nedir?

Çoğumuz Otizme aşina olsak da esasında bilim otizmi spektrumlara bölmüş durumda. Spektrumun bir ucu yüksek işlevli otizmi diğer ucu ise düşük işlevli otizmi kapsıyor. Hayatınızı sürdürmek için ne kadar az desteğe ihtiyaç duymanıza bağlı olarak yüksek veya düşük işlevli otistik olarak kabul edilirsiniz. İşte Asperger sendromunda kişi, diğerlerinin desteğine daha az ihtiyac duyan otizmli kategorisindedir. 

Asperger sendromu bir hastalık mıdır?

Hayır. Asperger bir hastalık değildir. Esasında bilim; gözlemlenen hücresel farklılıklar ve bunların tedaviye yanıtına bağlı olarak hastalıkları ve bozuklukları birbirinden ayırıyor. Aspergeri olan kişilerde biyolojik ve nörolojik farklılıkların varlığı henüz kanıtlanmadığı için Asperger bir hastalık olarak tanımlanmıyor. 

Neyin Asperger olup olmadığına dair

Asperger belirtileri olan ‘creepy’ davranış biçimlerinin çocukluktan beri mevcut olacağını unutmayın. Otizm spektrumu, yaşamın ilerleyen dönemlerinde aniden gelişmez. Asperger olup olmadığınızı merak ediyorsanız cevabı çocukluğunuzda aramanız gerektiğini bilmelisiniz. ‘ bana bir şey oldu hiç dışarı çıkmıyorum’ ‘kimseyi anlamıyor ve diğerlerinin de beni anlamadığını düşünüyorum’ ‘Aspergerler empati yapamıyorsa psikopatlar Asperger olabilir mi’ gibi düşüncelerin aklınızın bir köşesinden geçtiğini tahmin ediyorum bunlara birazdan cevap bulacaksınız ama Aspergerin tek tanı kriterleri bazı ‘davranış’ kalıplarının devamlılığını hiç yitirmemelerinde gizli. Bunlar; iletişim ve sosyal etkileşimdeki ‘bariz’ farklılıklar, rutine bağlı kalmak ve birden fazla tekrarlayan davranışa sahip olmak.

Burata rutine olan aşka yakınlaşmak istiyorum. Aspergerli kişiler stres, belirsizlik ve hayal kırıklığı ile başa çıkmakta güçlük çekerler. Öngörülebilirlik, bu sendroma sahip kişiler için önemlidir. Aspergerde kişiler, günü atlatmak için genellikle rutinlere bağımlıdır ve rutinleri kesintiye uğrarsa çok kelimenin tam anlamıyla ‘diğer’ kişiye dönüşebilirler. Plana sadık kalmadığınız için çileden çıkan bir Asperger anormal değildir. 

Aspergerin bir diğer kriteri ise sosyal farklılık. Burada bilinmesi gereken Aspergerli kişilerin asosyal veya antisosyal kişiler olmadığıdır. Aspergerde kişi etkileşim arzusundadır, dış dünyaya salt ilgisiz değildir ancak bunu nasıl yapması gerektiğini tam olarak bilmiyor. Dahası sosyal açıdan etraflarında gerçekte neler olup bittiğini anlamıyor.

Aspergerli kişilerin empati eksikliğinde ise bilinmesi gereken bunu pragmatik bir gaye için kullanamadıklarıdır. ‘Kullanamamak’ kelimesi ile demek istediğim empatinin bilinen tanımını ‘yeterince’ bilmememizde gizli. Bu konuya sonra değineceğim ama empati temelde iki fonksiyona bölünüyor: Bilişsel ve Afektif. Annesini kaybeden bir çoçuğu görüp onun acısını hissettiğimiz ve hatta ağladığımızda yaşadığımız şey Afektif, hiçbir şey hissetmeyip çocuk için çok üzücü bir durum olduğunu bildiğimiz şey ise Bilişsel empatidir. Aspergeri olan kişilerin zorlandığı nokta bilişsel empatidir, işte onları antisosyal kişilerden tam olarak ayıran şey hissetme biçimleridir.

Yetişkinlerde Asperger belirtileri

Yukarıdaki üç ana semptomun dışındaki tüm semptomlar herkeste görülmez. Bazı davranışları bireysel farklılıklar olarak tezahür etsek de bu davranışlar kişiyi otizm spektrumunda nerede aramamız gerektiğinin birer belirleyicileridir. 

  • Farklı konuşmak. Asperger’ı olan kişiler normalden daha fazla rasyoneldir. Diğeri için acı verici bir durumu Aspergerli bir kişinin direkt olarak vermesi muhtemeldir. 
  • Empati eksikliği. Burada bilinmesi gereken bunu pragmatik bir gaye ile yapmadığıdır.
  • Sözel olmayan davranışların eksikliği. Jestler ve mimikler daha az, hatta eksiktir.
  • Sosyal zarafet yeterli değil. Pek çok kişinin “normal davranışlar” olarak gördüğü şey, Aspergerli biri için sezgisel değildir. Siz konuşurken çekip gidebilirler, sizi akşam yemeğine davet edebilirler, sonra sizi görmezden gelebilirler, evlerine girmeniz için kapıyı açabilirler ve size bakıp sonra çekip gidebilirler….
  • Tek bir konuya takıntılı olma. Nadiren bulunan bir şeyin  koleksiyoneri olmak. Başkalarını sıktığının farkında olmadan, tutkularına kapılıp durmaksızın konu ya da başka biri hakkında konuşabilirler .
  • Paylaşımcı değiller. Bir aspergerli işlevsellik oranına bağlı olarak cömert biri değildir. Üstelik bunun öznesi bir nesne olmak zorunda da değil. Size gününüzün nasıl geçtiğini sormaması muhtemeldir.
  • Benmerkezcilik. Aspergerde kişi diğerinin bakış açısını görmekte güçlük çeker ve dünyayı daha egosantrik bir bakış açısıyla, kendi bakış açısıyla tanımlar.
  • Aspergerde kişi alıngan değildir, hatta kapıdan kovsanız bacadan gelir. Bunun muhtemel nedeni ironi ya da dolaylı anlatımı bilmemelerinde gizli.

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir