Platon’a göre erdemli olmak bir karar mekanizmasının sonucu değil. Antik Yunan filozofu erdemli olmayı sizin değil başkasının yakıştırması ile elde edebileceğiniz bir tanım olduğunu düşünüyor. Konu alkol olunca sağlık uzmanları Platon gibi düşünmüyor, önünüze bir artı koyup sizi de denkleme ekliyor. Başkaları çok içtiğimi düşünüyor artı ben çok içtiğimi düşünüyorum sonuç öyleyse alkolik olmalıyım! İyi ama kendinize alkolik yakıştırması yapmadan önce aradan çıkarmanız gereken bazı değişkenler var: içmek hangi durumlarda çok içmeyi içeriyor? Sadece bazen çok içmek beni alkolik yapar mı? Çok içiyorum ama sonuçlarından etkilenmiyorum yine de alkolik miyim? İçmek ne zaman sizi alkolik yapar gelin birlikte inceleyelim.
Her şeyden önce rakamlar ne diyor!
WHO Türkiye’de alkole bağlı ölüm oranlarının yüzde üç olduğunu söylüyor. Buradaki ‘alkole bağlı ölüm oranları’ vurgusuna yakınlaşmak istiyorum. Bir alkoliğin alkole bağlı felç sonucu yaşamını yitirmesi de iş çıkışı sadece bir bira içen birinin kaza sonucu ölmesi de ‘alkole bağlı ölüm’ olarak kaydediliyor. Veri bizi ‘alkol içtiği için öldü’ sonucuna götürmese de yüzde üçlük oran önemsenmeyecek gibi değil. Türkiye’de istatiksel verilere ulaşmak zor. Uluslararası kaynakları incelerseniz alkolizmin direkt sonuçlarını daha detaylı göreceksiniz. Örnekle The Conversation’da yayınlanan bu makale alkolizmi direkt olarak akıl sorunlarıyla ilişkilendirdi. Makale alkolizm ve ruh sağlığı sorunlarının genellikle birlikte gittiğini, biribirilerini beslediğini aralarında pozitif korelasyon olduğunu söylüyor.
Amerika’da yayınlanan başka bir makale ise oldukça endişe verici. Aşırı içme yoğunluğuna odaklanan araştırmaya göre popülasyon sadece on yılda bir kadeh daha çok içmeye başladı ve aşırı içenlerin sayısı da on yıl içerisinde yüzde bir arttı. Bu kabaca seksen milyon aşırı içmeye başlayan insanı içeriyor.
Peki ne kadar alkol aşırıya kaçtığınız anlamına gelir?
Basitçe kadınlar için aşırı içki içmek kısa bir süre içinde dört veya daha fazla içki içmek anlamına gelirken, erkekler için beş veya daha fazla içki içmek anlamına geliyor. Şimdi iyi bir şey söyleyeceğim: aşırı içki içen çoğu insan alkolik tanımına uymuyor. Çoğu kişi içmek ve aşırı içmek arasında bir yerlerde. Aşırı içen spektrumda bir yerlerde olmak kişiyi alkolik yapmaz. Sorunlu içme spektrumunun neresinde olduğunuzu öğrenmek için çok fazla içiyor olabileceğinize dair bu işaretlere göz atın:
- Yarı zamanlı içici olmak: aşırı içme eylemin hafta sonu veya off günlerinde olması
- Sınırları çizmemek. Örnekle iki kadeh şaraptan sonra yıkılacağınızı bildiğiniz halde içmeye devam etmek
- Kadınlar için haftada yedi kadehten erkekler için haftada on dört kadeftan fazla içmek
- Masadan çoğunlukla sarhoş ayrılmak.
- Sıklıkla ortaya çıkan ‘karanlık’ anılar. Sarhoş anları hatırlamamak.
Aşağıdaki sonuçlar aşırı içmediğiniz, artık alkol sorununuz olduğunun işaretleridir:
Çoğu durumda alkolik miyim endişesi aşağıdaki aşamalarda başlar!
- İçtiğiniz için suçlu hissetmek
- Rahatlamak ve iyi hissetmek için içmeye başlamak
- Düzenli olarak daha fazla içmeye başlamak
- Tüm randevularınızı tatil organizasyonlarını alkol içme eylemi üzerine planlamak
- Alkol toleransının yükselmeye başlaması
- Bir şeyleri sıklıkla ve alkole bağlı olarak unutmaya başlamak
- Günü planlamadaki herhangi bir motivasyonun ‘alkol’ üzerine olması
- Çok yememenize rağmen kilo almaya başlamanız
Aşağıdaki sonuçlar aşırı alkol tüketiminin alkolizmden önceki belirtileridir:
- Alkol almak için bir saati beklememek. Mayo Clinic bu davranışın ciddi alkol sorununun en belirgin özelliği olduğunu söylüyor. Çoğumuz akşam buluşmalarında içkiye yer versek de alkol kötüye kullanımda kişi günün herhangi bir diliminde içmeye başlayabilir.
- Artık çok zor sarhoş olmak. Aşırı içtiğinizle ilgili endişeleniyor ve aynı zamanda kolay sarhoş oluyorsanız bu iyiye işaret. Çünkü ciddi alkol sorunu olan kişiler ‘eskisi gibi kolay sarhoş’ olmamaya başlıyor.
- Günü kurtarmak için içmeye başlamak ciddi alkol sorununun bir işaretidir. Alkol diğer tüm bağımlılıklarda olduğu gibi dopamin üzerinde yüksek oranda etkili olduğu için ‘normal’ hissetmek için içmeye başlamak.
- Alkole erişiminiz olmadığında huzursuz hissetmeye başlamak. Bir kampa gittiğinizde içecek yeterince içkinin olmadığı sizi endişelendiriyor. Bir arkadaş buluşmasının kahve dükkanından çok bir pub olması sizi mutlu ediyor.
Ben alkolik miyim? Kendinizi test edin
- Tolerans: Alkolizmin en büyük uyarı işareti. Sarhoş olmak için diğer insanlardan ve hatta önceki halinden daha fazla alkola ihtiyaç duymak alkolizm göstergesidir.
- Geri çekilme (alkol olmayınca gergin hissetmek). İkinci büyük uyarı işareti. Yoksunluk semptomları yaşamak ve bu semptomları hafifletmek için içmeye başlamak kırmızı bayraktır.
- Alkol kullanımınızı azaltmak veya durdurmak için ısrarlı bir arzunuz var ancak bırakma çabalarınız başarısız oldu.
- İnkar ve ne kadar içtiğinizle ilgili yalan söylemek.
Alkol bağımlılığı neden olur?
Alkol bağımlılığı diğer bağımlılıklarda gibi bir geri bildirim döngüsüdür. Bir köpeği oturması için nasıl eğittiğinizi düşünün, oturur ve ödül alır. Olumlu şeyleri bir etkinlikle ilişkilendirmeleri için onları tekrar tekrar şartlandırırsınız. Alkolün kendisi içildiğinde hoş bir sarhoşluk hissi sağlar. Birçok bağımlı için aynı zamanda acıyı azaltır ve hatırlamamayı tercih ettikleri şeyleri unutmalarına yardımcı olur. Bu nedenle alkol, kısa vadede sorunlarına etkili bir çözümdür. Sorun tekrar ortaya çıktığında, daha önce çözdükleri yere geri dönerler.
