Laktozsuz süt, glutensiz ekmek, şekersiz tatlılar- free etiketli herşey sağlığımız için önemli gibi görünüyor. Peki tüm bu beslenme efsanelerinin arkasında ne var? Glutensiz gıdalarherkes için önemli mi? Gluten hassasiyeti olmayan biri için gluten free etiketi ne ifade etmeli? ‘free’ etiketli sağlığa yapılan görünür yatırım gerçekte buna değer mi? İşte gluten hakkındaki gerçekler ve efsaneler!
Gluten hakkındaki gerçekler ve efsaneler
“Gluten olmadan temelde daha sağlıklı yaşarsınız ve hatta kilo verebilirsiniz”
Hayır bu doğru değil. Türkiye’de tahminen 900.000 çölyak hastası var. Bu çölyak hastalarından biri değilseniz gluten diyeti uygulamanıza gerek yok. Birçok insan gluten diyetinin çölyak hastalığı adı verilen bir hastalığın tedavisi olduğunu bilmeden ‘daha sağlıklı’ olacağını düşünerek gluten diyeti uyguluyor. Bunu glutenin onları şişmanlattığını ve tembelleştirdiğini düşünerek uyguluyor. Gerçek şu ki, sizi yağlanmaya götüren şey gluten değil. Kek, börek ve makarnayı bıraktığınızda kilo verdiğiniz doğru ancak bunun gluten ile ilişkisi bulunmuyor.
“Gluten, bağırsağa yapıştığı için yapışkan bir proteindir”
Gluten bağırsakları birbirine yapıştırmaz. “Yapıştırma” terimi, hamur ve unlu mamullerin dokusu ile ilgili olarak glutenin olumlu özelliklerine dayanmaktadır. Sağlıklı insanlarda, gıdalardaki diğer proteinler gibi, gluten de sindirim enzimleri tarafından tek tek bileşenlerine ayrılır ve iltihaplanmaya veya başka bir hasara neden olmaz.
‘Gluteni ortadan kaldırmak bağırsaklarınızı iyileştirecek’
Bağırsak sağlığı hakkında çok fazla yanlış bilgi dolaşırken, efsaneyi gerçeklikten ayırmak zor. Glutenin karbonhidrat oranı yüksek gıdalarda karşımıza çıkması bizi ‘glutenin bağırsak florasını bozan şey’ fikrine götürebilir ancak bu daha çok dolaylı bir etki gibi görünüyor. Bu nedenle, gluteni ortadan kaldırmak, şekere bağlı olan veya olmayan tüm dengesizlikleri ortadan kaldırmaz. Bağırsak florasını bozan bir çok şey var ve bu yalnızca gluteni içermiyor.
‘Gluteni ortadan kaldırmak sizi daha enerjik yapacak’
Gluten karşıtı kampanyacılar, gluteni kestiklerinde, katlanarak daha enerjik hissettiklerini söylüyor. Bu iddia, glutenin vücudunuzun sindirimi için daha fazla enerji harcadığı ve kendinizi halsiz hissetmenize neden olduğu varsayımından türetilmiştir. Ancak bu bir efsane! bu iddiayı destekleyen çalışma sayısı: sıfır. Örnekler yulaf ezmesi gibi gluten içeren birçok gıda , vücudunuzun sindirimi için çoğu hayvansal protein ve sağlıklı yağdan daha hızlıdır.
‘Glutensiz gıdalar herkes için iyidir’
Herkesin glutensiz beslenmekten fayda görebileceğini varsaymak, herkesin domatesten kaçınmanın faydasını görebileceğini varsaymak gibidir. Domatese karşı bir alerjiniz yoksa domates tüketmediğinizde sadece domates tüketmemiş olacaksınız. Bu durum gluten için de geçerlidir. Bazı insanların alerjisi veya intoleransı olması, herkesin yemeği yemeyi bırakması gerektiği anlamına gelmez.
‘Gluten kansere neden oluyor’
Araştırmalar her gün tükettiğimiz yaygın gıdaları kanserle ilişkilendirmiş olsa da, gluten bu gıdalar arasında yoktur. Mantıklı olarak tek istisna çölyak hastaları için geçerlidir. Sürekli olarak sizi alerji eden bir şey yerseniz vücudunuzun strese girmesi olasıdır. Bununla birlikte gluten sıklıkla paketlenmiş gıdalarda ve yüksek karbonhidratlı ürünlerde yer alan bir protein olduğu için bu gıdaları tüketmemek optimal sağlığımız için yararlıdır ancak zararlı etkilerinin gluten ile bir korelasyonu bulunmuyor.
Tolerans eşiği nasıl belirleniyor
Hazımsızlığıza neyin sebep olduğundan emin değil misiniz? Durum belirsizse, eliminasyon diyeti yardımcı olur: En fazla iki ila dört hafta boyunca, tercihen bir doktor veya beslenme uzmanının rehberliğinde şüpheli gıdalardan mümkün olduğunca kaçınılır. Semptomlar görünmüyorsa, bu tanı için önemli bir göstergedir. Bu sayede doğru gıdalardan kaçındığınızdan ve kendinizi sağlıklı çeşitli doğal gıdalardan gereksiz yere mahrum bırakmadığınızdan emin olabilirsiniz.