Yaşam Tarzı

Serotonin ve dopamin arasındaki farklar ve bilmeniz gerekenler

Serotonin ve dopamin arasındaki farklar

Hepimiz kimyasallarla çalışan et fabrikalarıyız. Sizi mutlu eden şeyin o kişiden gelen  “günaydın mesajı” olduğunu düşünmek isteseniz de, gerçekte bu birkaç hormonun işbirliği ile oldu: dopamin, serotonin, endorfin ve oksitosin. Kabaca esenlik hormonları diyebileceğimiz Nörotransmitterler sinir hücrelerinin birbirleriyle iletişim kurmasını sağlayan kimyasal habercilerdir. Temel olarak vücut üzerinde benzer etkilere sahip olsalar da, bariz farkları var. İşte dopamin ve serotonin arasındaki benzerlikler ve farklar hakkında bilmeniz gerekenler.

Dopamin tam olarak nedir?

Sizi motive eden ve gerçekten sevdiğiniz şeyden zevk almanızı sağlayan hormondur. İddiayı tutturduğunuzda, satış hedefinize ulaştığınızda, otobüse zamanında yetiştiğinizde veya en sevdiğiniz tatlıyı yediğinizde neden kendinizi iyi hissedersiniz… çünkü bunların hepsi dopamini uyarır. Uyuşturucu maddeler de beyninizin dopamin salmasına neden olur ve bağımlılık tam olarak bu yüzden oluşur. Yelpazenin diğer tarafında, kendileri hakkında konuşmayı seven insanlarla tanıştınız mı? Bu onların suçu değil. Biri kendilerinden bahsettiğinde beyin dopamin salgılar ve bunu yapmaya devam etmek isterler. 

Peki ya serotonin?

Sizi ‘iyi hissettireni’ budur… Hayatınızı nasıl yaşadığınız veya algıladığınız konusunda kritik rol oynar. Serotonin seviyesini yüksek tutmanın çok basit bir yolu, geçmiş başarılarınızı, mutlu anlarınızı kabul etmek/hatırlamak ve çevrenizdeki insanlara minnettarlık göstermektir. İntihar eğilimi yüksek olan veya anti-sosyal faaliyetlerde bulunan kişilerin kanlarında bu nörotransmitter azdır. Muz ve badem yiyin, yarım saat güneşe çıkın, serotonin salınımına yardımcı olur. Ayrıca iyi bir gece uykusu için çok önemlidir. Çünkü serotonin uyumanıza, iyi uyumanız da serotonine etki eder. 

Serotonin ve dopamin arasındaki farklar

İyi hissetmek bir kokteyl ise, dopamin enerji verici, serotonin ise bir yatıştırıcı olarak işlev görür. Serotonin, duygularımızdan motor becerilerimize, sindirime kadar vücudumuzun her yönünü etkiler. Uyku/uyanıklık döngüsü, metabolizma, iştah, konsantrasyon, hormonal aktivite tüm bunlar serotoninden gelen sinyaller ile düzenlenir.

Artan serotonin seviyeleri, dopamin aktivitesinin azalmasına neden olur ve bunun tersi de geçerlidir. Dopamin arttıkça serotonin azalır, serotonin azaldıkça da dopamin artar. Örneğin, dopamin dürtüsel davranışı engellerken, serotonin onu geliştirir. Düşük serotonin seviyeleri aşırı dopamin üretimine neden olabileceğinden, bazı araştırmacılar bunun dürtüsel davranışlarda bir artışa yol açabileceğini söylüyor.

Dopamin ve serotonin de iştahınız üzerinde zıt etkilere sahiptir. Düşük serotonin açlığı bastırırken, düşük dopamin seviyeleri açlığı uyarır. Bu nedenle, her iki nörotransmitterin uygun seviyeleri, açlık ipuçlarını yeterince almak ve ne zaman doyduğunuzu tanımak için önemlidir.

Öte yandan, dopamin, anlık tatmin duygularıyla ilgili bir nörotransmitterdir. Bu nedenle zevk nörotransmiteri olarak bilinir. Bunun nedeni, dopaminin, seks yaptıktan veya iyi bir yemek yedikten veya beyninizdeki ödül sistemini harekete geçiren başka herhangi bir aktivite yaptıktan sonra kendinizi iyi hissetmenizi sağlamaktan sorumlu olmasıdır. Ayrıca dikkat etmenize ve yeni bilgiler öğrenmenize yardımcı olur. Bununla birlikte dopamin beyinde sentezlenirken, serotoninin çoğu bağırsaklarda üretilir. Bu nedenle fazla serotonin İrritabl bağırsak sendromuna, az serotonin ise kabızlığa neden olur. Tirozin ile dopamin üretimi başlarken, triptofan hidroksilaz ile serotonin sentezi başlar.

Serotonin ve dopamin arasındaki diğer farklar

serotonindopamin
Bir engelleyici nörotransmitterUyarıcı bir nörotransmitter
YatıştırırEnerji verir
Mutluluk, odaklanma ve sakinlik duygularıyla ilişkiliÖdül, motivasyon ve üretken olma duygularıyla ilişkili
Uyku ve sindirime katkıda bulunurNormal hareket ve denge için önemlidir
Eksiklik, ağrı, saldırganlık, kaygı ve depresyona duyarlılık ile bağlantılıdır.Eksiklik, parkinson,  unutkanlık, düşük cinsel dürtü, eksik motivasyon ile bağlantılıdır.

Serotonin veya dopamin eksikliği depresyona neden olabilir mi?

Her zaman değil. Düşük serotonin veya dopamin seviyeleri depresyon, anksiyete ve diğer ruh hastalıklarını çağırsa da, depresyon da dahil diğer ruh hastalıkları, aile öyküsü, stres ve travma gibi birçok farklı faktörün bir araya gelmesiyle oluşan karmaşık bozukluklardır. Bu nedenle, düşük serotonin seviyeleri resmin bir parçası olabilir, ancak muhtemelen depresyonun neden ortaya çıktığını tam olarak açıklamayacaktır.

Düşük dopamin seviyeleri, bir zamanlar keyif aldığınız aktivitelerde motivasyon eksikliği ve zevk kaybı gibi bazı depresyon belirtilerine de neden olur. Uzun süreli veya kronik stres, stres yanıtı olarak salınan bir hormon olan kortizol seviyelerinin yükselmesine, korzitol seviyelerinin yükselmesi ise seretonin ve dopamin seviyelerinin azalmasına yol açar.

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir