otofaji

Hücrelerinizin her gün kendi kendini yediğini biliyor muydunuz? Vücudunuz bunu her gün siz farkına bile varmadan yapıyor. Bu sürece, sisteminizi eski veya hasarlı hücresel materyalden temizleyen ve sağlıklı hücre yenilenmesinin yenilenmesini uyaran bedensel bir işlev olan otofaji denir.

Geriye bir bakış: Her şey 1963 yılında Belçikalı biyokimyacı Christian de Duve’ın insülinin karaciğer üzerindeki etkilerini araştırmasıyla başladı. Duve bu araştırma esnasında bazı hücrelerin birbirlerini lizozom adı verilen organeller aracılığıyla parçaladığını keşfetti. Bu keşif Duve’a Nobel Tıp ve Fizik ödülü kazandırdı. Daha sonra Japon bir biolog olan Yoshinori Ohsumi, otofaji adı verilen bu süreci düzenleyen spesifik genleri tanımladı. Ohsumi, bu genlerin otofaji sürecini katalize eden şey olduğunu ve onlar olmadan hücrelerin kendilerini tamir edemeyeceklerini keşfetti. Dr. Ohsumi’ye 2016 Nobel Tıp ve Fizik ödülünü kazandıran bu keşifle otofaji yaygın bir fenomene dönüştü.

Otofaji: gerçek anlamıyla nedir?

Basit anlamda otofaji; vücudun, hasarlı hücre bileşenlerini ve patojenleri parçalayan, iyileştiren ve yeniden kullanan kendi geri dönüşüm programıdır. Daha basit anlamıyla ise; hücrenin kendi kendini yiyerek gereksiz parçalardan kurtulması ve adı verilen metabolik bir süreçtir. 

Vücut bunu nasıl yapıyor

Oksidatif stres, hücresel hasar, yaralanma gibi fiziksel süreçler hücrelerde yer alan fen bilgisi dersinden de aşina olduğumuz organellere zarar verir. Zarar görmüş bu organelleri, başka bir organel olan  lizozom tespit eder, kurtarabildiğini kurtarır ve geri kalanı parçalayarak geri dönüştürür. Geri dönüştürmüş malzeme daha sonra yeni hücreler oluşturmak veya mevcut olanlara enerji sağlamak için kullanılıyor.

Sağlıklı mı?

Hücreleriniz otofaji sürecine başladığında, bir koruma dönemine girerler. Bu nedenle, enerjiyi almak yerine, enerjilerini üretmek için hasarlı veya çalışmayan hücre bileşenlerini kullanırlar. Vücudun eski ve hasarlı hücreleri kullanarak enerji üretmesi; başta kanser olmak üzere hücrelerin kontrolsüz çoğalmasıyla gelişen hastalıkların gelişimini engeller. Otofaji süreci, hasarlı bir hücrede toksin birikimini önlemeye, zararlı materyali ortadan kaldırmaya ve enfekte olmuş hücrelerin toplanmasını önlemeye yardımcı olduğu için otofaji herkes için sağlıklıdır.

Otofaji aralıklı oruç

Sürekli yemek yemek, otofajide en büyük yıkıcı faktörlerden biri olarak kabul ediliyor. Çünkü hücreler dışarıdan enerji üretecek yeterli besine sahipse, sadece iç hücre atıklarını geride bırakırlar. Ayrıca aşırı kilo da otofajiyi yavaşlatır. Düşük yağ oranı ve açlık ise süreci aktive ediyor gibi görünüyoRr. Hücreler beslenmeden yoksunsa, vücut kendi kendini sindirme programına başlar. Rezervler tükenir, yağ yakımı başlar ve hücresel besin eksikliğinin başladığı bu süreç otofaji ile tamamlanır. Bu duruma uzun süre aç kalarak veya oruç tutarak ulaşırsınız.  Aralıklı oruçta haftada iki gün oruç tuttuğunuz 5:2 diyeti veya günde sekiz saat yiyip ardından 16 saat oruç tuttuğunuz 16:20 diyeti gibi iki prensip bulunuyor. 

Otofaji ile zayıflama

Şöyle bir gerçek var: Uzun süre hiçbir şey yemezseniz ve organizmaya herhangi bir besin sağlamazsanız, onu otofaji durumuna zorlarsınız. Bu süre öğün atlamak kadar kısa bir süreyi içermiyor. Otofajik süreç en az 12 saatte başlar. Bunun nedeni hücresel otofaji başlamadan önce vücudun enerji için depoladığı başka rezervlerinin olması. Vücut uzun süre aç kaldığında önce kaslardaki glikojen depolarını daha sonra yağ rezervlerini kullanır. İşte zayıflama yağ rezervlerinin kullanılmaya başlanmasıyla tanımlanır. Otofaji yağ rezervleri boşaldığında – ki bu yüksek yağ seviyesine sahip kişilerde çok uzun bir süreyi tanımlar- başlar.

Gençlik pınarı olarak: otofaji

Otofajinin, mevcut hücre hasarının onarıldığı veya enerji olarak kullanıldığı doğal hücre temizleme ve rejenerasyon süreci olduğunu artık biliyoruz. Peki hücrelerinizi yenileyen bu sistem aynı zaman da sizi gençleştirir mi? Bu sorunun kanıtlanmış bir cevabı yok ancak pratikte bir şeyi onarmanın onu ilk gün ki gibi yapmak olmadığını biliyoruz. Evet otofaji kanser gibi hasarlı hücreleri parçalayan bir sistem ancak yaşlılık bir hücre kusuru değil, bir süreçtir. Bu nedenle bilim insanları otofajiyi;  bir süreç olan yaşlanmaya karşı en etkili silahlardan biri olarak kabul etmiyor.

Otofajiyi nasıl arttırırsın

Bu süreci hızlandırmanın birkaç yolu vardır (bunların detoks diyetleri ile hiçbir ilgisi yoktur). Hücre hasarını onarmak ve vücudunuzun uçtan uca çalışmasını sağlamak için otofaji sürecini artırmak için bu beş basit adımı uygulayın. Otofaji strese bir tepki olduğu için, vücudunuzu tehlike altında olduğunu düşünerek kandırmanız gerektiğini unutmayın!

  • Aralıklı oruç uygulamak
  • Fiziksel egzersiz bu daha çok ağırlık antrenmanını içerir
  • Ketojenik diyet gibi vücudu karbonhidrattan yoksun bırakan diyetler

Bazı şüpheler

Mevcut araştırmalar, otofajinin olumlu etkilerinin tam bir resmini ortaya koymuyor.  Bu nedenle duruma bağlı olarak otofajinin hem iyi hem de kötü sonuçlarının olabileceğini gösteriyor. Otofajinin hem iyi hem de kötü etkilerinin olabileceğini gösteren bazı örnekler

Kanser: Otofaji hasarlı hücre yapılarından kurtularak kanseri önler ama aynı zamanda hasarlı hücrelere strese bağışıklık kazandırarak kanserli hücrelerin hayatta kalmasına da neden olur.

Nörolojik hastalıklar: Otofaji, beyinde biriken zararlı proteinleri parçalayarak Alzheimer ve Parkinson gibi nörodejeneratif hastalıklarda koruyucu etki gösterir. Bununla birlikte, otofaji, sinir hücresi içinde dejenerasyona yol açabilecek belirli proteinlerin üretilmesini de kolaylaştırıyor.

Herhangi bir diyeti uygulamadan önce her yıl değişen farklı bir diyetin size kurtarıcı olarak sunulduğunu ve aslında bunların çoğunlukla pazarlama uzmanlarının sıkı çalışmaları sonucu popülerleştiğini unutmayın. Otofaji gelecekte birçok hastalıkta bir tedavi yöntemi olabilir. Ancak otofajinin birçok boyutunu ve nasıl çalıştığını anlamak için daha fazla araştırma yapılması gerekiyor. Beslenme alışkanlıklarının hızla değiştiği günümüzde beslenmeyle ilgili değişmeyen bu iki kural çerçevesinde ihtiyacınız olanın ne olduğunu belirleyebilirsiniz: yeterli ve dengeli beslenme. Günde dört saat spor yapmıyor ve fiziksel olarak çok aktif olan bir işte çalışmıyorsanız muhtemelen düşündüğünüzden çok daha az gıdaya ihtiyacınız vardır.

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir